Fjögurra blaða smári.

Ef þú finnur fjögurra blaða smára máttu óska þér einhvers. Ef þú gengur undir enda á regnboga máttu óska  þér.

Við höfum alltaf haft þörf fyrir ævintýrið um að geta breytt lífi okkar með einni ósk.  Við munum eftir sögunni um Aladín og töfralampann. Ef lampanum var strokið kom andinn upp og sagði master, hver er ósk þín.  Óskalistinn gat verið langur, en að giftast konungsdóttur var nú ekki ónýtt í gömlu sögunum.

Vonin er eitthvað, sem við á okkar erfiðu tímum, verðum einfaldlega að rækta. Við verðum að gera það saman það er okkar sameiginlega verkefni. Snúa neikvæðum hugsunum upp í jákvæðar eiga okkur drauma og vonir.

Umræðan um vonina þarf ekki að vera pólitísk eða efnahagleg. Hún þarf heldur ekki að vera sundrandi. Hún á að snúast um allt það fallega og góða sem við höfum og eigum enn sjáum ekki alltaf.

Við þurfum að hjálpast við að viðhalda voninni. Við verðum fyrst af öllu að trúa því sjálf að það sé von. Þeir sem við tökum mark á þurfa að styðja von okkar og trú á okkur sjálf og framtíðina.  Trúin og kirkjan hafa hér án efa hlutverki að gegna.

Einhvern veginn á vonin erfitt uppdráttar þessa dagana. Úrtölu- og bölsýnisraddir eru háværar, þær eru settar fram af krafti þess sem telur sig hafa rétt fyrir sér.  Rödd vonarinnar er lágróma í beljanda bölsýninnar.

Norðurskautsráðið.

Á fundi ráðsins í Nuuk 12. maí s.l. voru lagðar fram nýlegar vísindaskýrslu. Helstu fréttir eru:

• Ísinn á norðurslóðum hopar hraðar á s.l. áratug en áður. Allt er þetta vegna hækkaðs hitastigs,
• Rannsóknir hafa verið gerðar á hegðun olíu og spilliefna í köldum sjó og ís. Einnig úttekt á aukinni kvikasilfursmengun.

Skilaboðin eru að þetta er mjög viðkvæmt svæði og krefst þess af öllum hagsmunaaðilum að náin samvinna sé viðhöfð og ríkar öryggiskröfur gerðar til allra  er starfa á þessu svæði.  Samningur sem gerður var og undirritaður á þessum fundi markar sannarlega ákveðin tímamót.

Allt er þetta gleðilegt að þessar þjóðir vinni saman með fyrirbyggjandi hætti í stað þess að eitthvað stórslys verði til að þjappa þjóðunum saman.  Það er einnig ljóst að eigi hlutaðeigandi þjóðir að hafa roð við þeim fyrirtækjum sem sækja nú inn á þessa svæði t.d. olíufélögunum þurfa þessar þjóðir, þó stórar og öflugar séu, að standa saman.

Það er ekki eins og stóru olíufélögin séu ekki stór og öflug ein og sér, heldur hafa þau myndað sérstaka fyrirtækja klasa til að vinna á norðurslóðum.  Þau vita sem er að kostnaðurinn er gífurlegur og ætla greinilega að standa saman á þessu svæði. 

BP mengunarslysið í Mexicoflóa er lexía fyrir alla. Þar sýndu sig óvönduð vinnubrögð stórfyrirtækis, ekkert varaplan nema það sem búið var til á ögurstundu.  Mengunarslys sem kallaði á aðgerðir fjölmargra, og einnig opinberra aðila. Tjón og kostnaður, sem hefði getað riðið þessu stórfyrirtæki á slig og reikningurinn  þá sendur skattgreiðendum.

Þær þjóðir sem eru aðilar að norðurslóðum sjá greinilega að það er þeirra hagur að standa saman.  Stóra verkefni þeirra er að standa saman í viðskiptum með þær auðlindir sem er að finna á þessum svæðum. Stíga út úr ramma þjóðríkisins og að mínir hagsmunir koma fyrst.  Ekkert þessara ríkja hefur í reynd efni á því. Við semjendurnir í þessum heimi stórviðskiptanna hafa miklu sterkari samningsstöðu en hvert og eitt þessara ríkja.

Hlé á mínum blogg færslum.

Hef verið veikur s.l. hálfan mánuð og ekkert bloggað á meðan. Byrja hress og kátur í næstu viku. Veit að heimurinn hefur ekki farist á meðan, enn þakka þeim sem spurt hafa hvort ekki sé allt í lagi með mig !!

Kjarasamningar að baki - Harpan syngur.

Gerðir hafa verið kjarasamningar til 3ja ára.  Þó að oft sé erfitt að meta áhrif samninga fyrr enn að einhverjum tíma liðnum, virðast þeir skynsamlegir og byggja á markaðri hugsun. Nú fylgja væntanlega samningar við opinbera starfsmenn á svipuðum nótum Mjög gleðileg tíðindi og ætti að blása okkur í brjóst meiri bjartsýni en áður. Opnun tónlistarhússins Hörpu er annar viðburður af sama toga.

Forsvarsmenn samninganna leggja þunga áherslu á uppbyggingu atvinnu og minnkað atvinnuleysi í samvinnu við ríkisstjórnina, sem kemur að samningaborðinu með stórann „ pakka „.  Það verður svo að koma í ljót hvernig efndirnar verða. Nægir þar að benda á sérstakar vegaframkvæmdir og spurninguna um gjaldtöku sem er viðkvæmt mál, en er tengd inn í þann pakka.

Vorið er okkar tími íslendinga.  Daginn lengir, farfuglar koma og gróður byrjar að taka við sér.  Ég hef það á tilfinningunni að bylgja aukinnar bjartsýni fari um þjóðfélagið.  Það er margt skemmtilegt að gerast, örlar ekki á sólskinsbletti í heiði  !!

Íslenskt efnahagslíf og uppbygging þess.

Fjármálakerfið er veigamikill hluti efnahagslífsins. Burðarásar þessa kerfis eru bankarnir og hlutbréfamarkaðurinn.

Í sinni einföldustu mynd er hlutverk þessa kerfis, að taka við sparnaði og miðla þeim peningum þangað sem þessir peningar skila þjóðfélaglega mestum ávinningi.

Ég sé ekki að þetta kerfi sé að rækja þetta hlutverk sitt.  Það bólgnar út af peningum en kemur þeim ekki í not. Það er heldur ekki hægt að vera með sífelldar afsakanir, sá tími er liðinn.  Bankakerfið hefur verið endurskipulagt, allt skipulag er til staðar, kerfið er mannað góðu fólki, nú er verkefnið að láta þetta skipulag virka.

Hugtaka sem hér kemur alltaf upp er áhætta. Brennt barn forðast eldinn, já vissulega þarf að fara varlega.  Áhætta er aðeins hluti af þessu verkefni og er alveg leysanleg. 

Hristum af okkur doðann og hefjumst handa.  Fyrsta verkefnið er að allir aðilar kerfisins tali saman, þetta er sameiginlegt mál, sem margir þurfa að koma að.

 

Slóvensk sendinefnd í heimsókn.

Hér hefur verið í heimsókn öflug sendinefnd frá Slóveníu með forseta landsins í broddi fylkingar.

Var á fundi á hótel Sögu, þarf sem fulltrúar viðskiptalífs í báðum löndunum hittust.

Íslandsstofa skipulagði heimsóknina, sem gert var af mikilli fagmennsku. Forseti okkar Ólafur Ragnar og Mr. Turk, forseti Slóveníu ávörpuðu gesti.

Flott ræða hjá Ólafi eins og hans er von og vísa.  Hann vakti athygli á:

• Íslensk fyrirtæki hefðu á s.l. áratug náð miklum áhrifum á stuttum síma. Þetta hefur einnig átt sér stað í bankaútrásinni,
• Við eigum í dag fyrirtæki sem eru í fremstu röð á sínu sviði,
• Við eigum í dag fyrirtæki og tækniþekkingu í fremstu röð á svið endurnýjanlegrar orku.
• Sparnaður Íslendinga af notkun endurnýjanlegrar orku væri um 150 milljarðar á ári.

Ísland og Slóvenía ættu að vinna saman.  Ekki aðeins milli landanna, heldur að skapa fyrirtækjaklasa, sem gætu náð fótfestu á stærri mörkuðum.

Turk forseta var í ræðu sinni tíðrætt um græna orku og samvinnu landanna á því sviði.

Þegar ég hlustaði á Ólaf tala um hvernig gömlu bankarnir urðu „ major players „ á stuttum tíma, kom upp í huga minn.

Ef nýr banki kemur inn á íslenska markaðinn, þar sem fyrir eru stórir bankar og fjöldi minni. Hvaða viðskiptum nær hann ?

• Viðskiptamönnum sem ekki fá viðskipti með eðlilegum hætti, eða hefur verið hent út úr kerfinu,
• Viðskiptamönnum sem þurfa meiri peninga, en aðrir bankar hafa verið tilbúnir að lána,
• Almennt áhættusamari viðskipti. ( einnig lán til eigenda sinna )

Upplýsingar úr lánabók bankann bendir til að þetta hafi einmitt verið staðan.  Um leið lærdómur og hluti af reynslubankanum.

Það er alveg ljóst að Slóvenía er áhugavert land fyrir okkur. Lykill að stóru svæði og land með reynslu sem við getum nýtt okkur.

Pólasvæðin, svæði framtíðarinnar

Ekki fer á milli mála að hlýnun jarðar mun á næstu áratugum breyta pólasvæðinu hér norður af okkur. Ísinn mun minnka og þróunin verður eitthvað á þessa leið:

• Ísinn hörfar hraðar s.l. 15 ár en áður,
• Ísinn horfinn 2020 að sumri,
• Siglingaleiðir opnast tæplega allt árið. Mögulega fáar vikur ( mánuðir ) sem er opið á hverju ári,
• 22% af olíubirgðum heimsins á norðurslóðum,
• Varðandi fiskveiðar þá koma nýir fiskar inn í veiðina, loðnan fer norðar í kaldari sjó, þá fer þorskurinn líka,

Þetta segir m.a. Trausti Valson prófessor, sem er mikill sérfræðingur í norðurslóðum.  Hefur rannsakað þetta mikið og skrifað bækur. Hann sér fyrir sér ýmsan ábata, af þessari þróun, fyrir okkur Íslendinga.  Til að nefna nokkur atriði.:

• Vörur frá Kanada umskipun á Íslandi,
• Minni ís við Kólaskagi, þýðir að olía er flutt til Íslands, umskipuð t.d. í Helguvík, eða á Langanesi.
• Samningar við Grænlendinga, um Austurgrænland, bora þar en nota aðstöðu á Vestfjörðum og vinna hana þar,
• Norðuríshafið er almenningur, eigum skip, bæði fiskiskip og flutningaskip,

Hvað segir Trausti um hæfileika okkar til að nýta okkur þessa möguleika.

• Íslendingar hafa alltaf þurft happavinninga, við höfum ekki skipulagsgáfu,
• Við erum sjómenn og bændur þurfum að hlaupa til ef gefur á sjó, eða þurrkur er. Erum skorpufólk, lifum með nátturunni, sem er breytileg, óblíð, það verður að sæta lagi. Erum ekki vanir að geta skipulagt til langs tíma, Erum með þetta í genunum, ( skort á skipulagi )

Harður dómur eða hvað !!  Lýsing sem passar hinsvegar mjög vel inn í alla umræðu dagsins.

 

Þjóðarauðurinn.

Einstaklingar eiga eignir, en sameiginlega eigum við líka miklar eignir, sem byggðar hafa verið upp af fyrri kynslóðum. Þegar svartsýnin nær tökum á okkur gleymum við þessum staðreyndum. Í skýrslu sem Gylfi Magnússon hagfræðingur samdi 2006 segir m.a.

„Verðmætin sem fyrri kynslóðir Íslendinga skila til næstu kynslóða eru gífurleg.      Aldrei hefur verðmætaaukningin orðið meiri en á tuttugustu öldinni. Sé litið á árin frá lokum síðari heimsstyrjaldarinnar þá kemur í ljós að verðmæti þeirra helstu veraldlegu gæðu sem þjóðin á, húsa, vegakerfis, virkjana og annarra mannvirkja hefur nær ellefufaldast. Á sama tíma hefur fjöldi Íslendinga ríflega tvöfaldast svo að verðmæti á mann hafa því sem næst fimmfaldast.  Allt hefur þetta verið byggt upp með vinnu þeirra Íslendinga sem voru á vinnumarkaði á þessum tíma, þar á meðal þeirra sem nú eru farnir að reskjast. Allt erfist þetta einnig með einum eða öðrum hætti frá kynslóð til kynslóðar.

Það hefur líka verið byggt upp nútímalegt þjóðfélag með stjórnkerfi, reglum og reynslu, hagkerfi með öflugum fyrirtækjum, hagnýtum viðskiptavenjum og umfram allt vel menntað fólk til að reka allt saman. „

Þegar kreppan skellur á 2008, voru skuldir ríkissjóðs tiltölulega litlar. Höfðu skipulega verið greiddar niður á velmektarárum okkar, staðreynd sem oft gleymist.

Væri það útópískt að segja að við höfum verið vel undir kreppuna búin !

Þegar við stynjum undan fargi dagsins, eigum við ekki að gleyma því sem þessi fámenna þjóð okkar hefur áorkað.  Hvað hefur það kostað á verðlagi dagsins í dag að byggja upp það vegakerfi sem við þó eigum í dag?

Við erum einnig stolt af lífeyrissjóðakerfi okkar og þeim eignum sem þar eru. Í Vinnunni blaði Alþýðusambands Íslands, ( vor 2011 ) eru nefndar 6 ástæður fyrir því að ASÍ vill jafna lífeyrisréttindi.  Í þeirri upptalningu kemur fram, að þrátt fyrir að kerfið sé gott, þarf ýmislegt þarf að laga í þessi kerfi.

Hagfræði kreppunnar:

Hækkað verð á vörum og þjónustu minnkar kaupmátt okkar.  Fræðin segja að við þessar aðstæður, metum við nákvæmlega öll okkar kaup, hvar er hægt að spara og hversu mikið.

Hvað sem þessu líður, er þetta það sem allir gera ?  Líklegast er að við gerum einhverskonar áætlun, formlega eða óformlega, um einstaka útgjaldaliði heimilisins. Við áætlum eitthvað fyrir föt, skemmtanir, rekstur á bíl, vegna húsnæðis. osfv.   Framfærsluvísitalan segir okkur þessa sögu og hvað fer í hvern pott.  Breskar húsmæður voru með nokkra bauka á arinn hillunni, þar sem þær söfnuðu fyrir ákveðnum útgjaldaliðum

En hvernig hegða neytendur sér:

Ef verð í fötum hækkar byrjum við á að skera þar niður, áður enn við skerum niður á öðrum sviðum neyslu.  Þó þetta sé sennilegast er ekki til mikil raunveruleg vitneskja um þetta.

Á krepputímum er sérstaklega áhugavert að vita hvernig neytendur hegða sér.

Tveir hagfræðingar  Justine Hastings frá Brown University og  Jesse Shapiro frá University of Chicago's Booth School of Business, fengu upplýsingar um kaup á bensíni frá stórri verslunarkeðju, fyrir tímabilið 2006 til loka árs 2009.

Verð á bensíni hækkandi mjög mikið á þessu tímabili. Fyrst viðbrögð neytenda var að kaupa ekki bensín með hárri oktan tölu, heldur venjulegt bensín ( 95 oktan )

En hvað um önnur kaup. Þeir fengu einnig fleiri upplýsingar frá sömu aðilum.  Þeir skoðuðu sérstaklega kaup á ½ gallons brúsum af appelsínu safa.  Verslunarkeðjan bauð upp á 5 merki, 4 USA og svo þeirra eigið.

Þeir sáu að þó fólk sparaði með því að kaupa ódýrara bensín, þá þýddi það ekki að fólk keypti ódýrari appelsínusafa, til að bæta það upp sem það tapaði við bensínkaupin.  Þeir töldu sig finna samband milli þess að hærra bensínverð, jók eftirspurn eftir dýrari appelsínusafa.

Hér á ferðinni svipuð niðurstaða, eins og óformlega kannanir hafa sýnt hér heima, það er að fólk fer meira á veitingahús þegar kreppir að.

Í mótlætinu hafa allir tilhneigingu til að vilja gera vel við sig á einhverju sviði, jafnvel þó þeir hafi ekki efni á því !!  Eins eru hér kaupsterkir hópar sem komu vel út hruninu og græddu jafnvel á því.

Bankarnir „ okkar „

Það er söguleg staðreynd að mikið hefur verið reynt í gegnum árin til að fá erlenda banka til að koma inn á íslenska fjármálamarkaðinn, sem beina eignaraðila og þátttakendur.

Við þekkjum þessar tilraunir í einkavæðingarferli bankanna frá 2003.  Kannanir þessara banka enduðu allar með sama hætti, markaðurinn lítill og það kostaði mikið að byggja upp þekkingu á honum, betra að vinna með heimamönnum, og lána beint „ bestu „ fyrirtækjunum í landinu.

Ein af fáum undantekningum var fjárfesting þýsks einkabanka í einkavæðingu Búnaðarbankans, saga sem oft hefur verið sögð.

Þrátt fyrir þessa forsögu, gerðust áhugaverðir hlutir í einkavæðingu 2, þegar tveir stóru bankanna komust í meirihlutaeigu erlendra kröfuhafa.  Margir þessara kröfuhafa voru erlendar bankastofnanir og sjóðir.

Hér má því segja að langþráður draumur margra hafi ræst, þó þetta væri mögulega svona bakdyramegin.  Sumir gamlir bankamenn létu sig dreyma um það fyrst þessir bankar væru komnir hingað, þá væri með þeim komin inn í íslenskan bankarekstur ný og víðsýnni  sjónarmið en hér hafa verið.  Tengsl þessara aðila myndu efla bankana og skapa þeim nýja stöðu, þrátt fyrir fyrri hremmingar.

Fá merki eru á lofti um að þessu sýn sem hér er lýst sé að gerast. Enn hversvega ekki ?.   

• Aukin atvinnuuppbygging á Íslandi er augljóslega allra hagur,
• Ef þessir aðilar vilja einhverntíman selja þurfa að vera til kaupendur.

Væri ekki tilvalið að þessir huldumenn, eigendur 2ja stóru bankanna láti sjá sig og ræði við okkur hin um hvernig við getum hjálpast að við uppbyggingu Íslands, besta staða fyrir alla !!