Orkuauðlindir landsins og nýting þeirra.

Það fer ekki í milli mála, að sú vinna sem unnin hefur verið og er í daglegu tali kölluð rammaáætlun, er ákaflega merkileg. Þar er með vísindalegum hætti svarað spurningum um það hvar á að virkja og hvar á að friða.

Það er óskandi að góð sátt og friður skapist um þessa vinnu. Tillögurnar festist í sessi og lendi ekki í hakksmaskínu hagsmunaárekstra.  Hér er hinsvegar á ferðinni mál þar sem nógu breiður hópur fólks verður að ná saman til að verja fyrirliggjandi tillögur. Mögulega þarf að kjósa um þær. Því eins og tvisvar tveir eru fjórir, mun á einhverjum tíma verða sótt að þessum hugmyndum og reynt að breyta þeim.  Þessi vinna hefur verið unnin blessunarlega utan kastljóss fjölmiðlanna af góðu og traustu fólki.

Landsvirkjun er leiðandi fyrirtæki í orkuvinnslu á Íslandi. Þar hafa nú komið til valda nýir menn og konur.  Í reynd eru þar að vera kynslóðaskipti.  Það sem heyrst hefur frá þessari nýju forystu er mjög áhugavert. Hörður forstjórinn hefur m.a. upplýst:

• Það hægt að virkja, með góðri sátt, helmingi meira en við höfum þegar gert. Það þýðir 20 tervött og jafngildir orku fyrir 3 stór álver, ef öll orkan færi þangað,
• Landsvirkjun vill fara varlega í nýtinguna, það er erfitt að stíga til baka. Spurður hvaða iðnað viljið þið, er svar hans. Þetta er ekki eingöngu val okkar, við getum þó séð meiri fjölbreytni. Við vinnum á markaði, við verðum m.a. að leggja áherslu á hæsta verð,
• Tíminn vinnur ekki með okkur. Það hefur snúist við. Kostnaður okkar er 30$, í Evrópu 90$, hann er 150-200 $ í vindi og öldum. Við verðum að vera ódýrari en Evrópa.
• Það er alveg mögulegt að Landsvirkjun geti á næstu árum greitt eiganda sínum ríkinu 150 milljarða á ári í arð. Fjárhæð sem skiptir máli fyrir þjóðarbúskapinn.

Stórpólitískt mál eru svo hugmyndir um lagningu rafstrengs til Færeyja og Evrópu. Er það framtíðin eða eigum við að nota orkuna til atvinnusköpunar hér hjá okkur. Það  er alveg ljóst að mikil pressa er frá byggðarlögunum, þar sem orkan er virkjuð að hún verði notuð þar til uppbyggingar.

Hvað á ríkið að vera stórt?

Ég hef sýnt ykkur í fyrra bloggi mínum um þetta hvernig ríkið tekur sífellt stærri hluta teknanna til sín. Á 140 árum hefur hlutur ríkisins farið úr 10% í 50%

Stjórnmála - og embættismenn sýna einstakt hugmyndaflug í nýrri skattlagningu. Að embættismenn séu hér liðtækir, er ósköp eðlilegt, ef farið væri að krukka í skatttekjur gætu þeir misst vinnuna.

Það er ástæða til að rifja það upp að reglulega kemur upp umræða um það að það verði bundið í stjórnarskrá, hvað ríkisútgjöld megi vera mikil af þjóðartekjum.  Skattgreiðendur - fólkið hafi einhverja vörn fyrir ásælni ríkisins.  Með öðrum orðum ég er tilbúinn að setja svona mikið í sameiginlega sjóð og ekki krónu meira.

Í stað þess eru þarfir ríkisins óendanlega, enda vita það allir að ef þú ferð þá leið að taka tillit til allra bænarskráa eru bænirnar - þarfirnar óendanlega.

Jóns Kristjánsson f.v. ritstjóri segir frá því að kona hans átti vitran hest. Hann hefði hiklaust kosið hann á þing. Í einni af sínum færslum fléttar hann saman skoðun einræðisherra Rómar og hestsins:

• Segja nei við öllum bænaskrám, þær eru bara sérhagsmunir,
• Hafa flatan skatt á öllu 20%,
• Að valdatími ráðamann sé ekki lengri en 2 ár. ( segjum 5 til vara )

Það getur vel verið að við þurfum að láta hest segja okkur það, en allir þurfa aga. Sá sem hefur þá stöðu að fara sífellt í tékkheftið þitt, er auðvitað agalaus, þar til þú segir hingað og ekki lengra !

 

Þríhnjúkagígur, náttúruperla í landi Kópavogs.

Ferðamenn sem koma til Íslands eru 500-600.000 á ári og allir í leit að sínum ævintýrum. Þeir vita flestir að hér að finna einstæða náttúru og öðruvísi en þeir eru vanir.  Þeir hafa flestir heyrt um einhverja staði, blue lagoon, geysir ofv.

Stór hópur þessara ferðamanna eru í reynd settir á ákveðið færiband. Þeir fara gullna hringinn og skoða Reykjavík, eru svo farnir á vit nýrra ævintýra.

Vaxandi hluti hópsins er hinsvegar á eigin vegum og vilja sjá sem flest og áhugaverðast.  Fyrir skipuleggjendur slíkra ferða, er ákveðin verkfærakista til staðar. Þrátt fyrir að framboð af áhugaverðu skoðunarefni hafi aukist, er hægt að sjá mjög margt á stuttum tíma.  Ef ferðamaðurinn vildi koma aftur gæti það reynst skipuleggjandanum erfitt að finna sífellt nýja hluti.

Það er því hluti af vaxandi ferðamennsku að framboð á áhugaverðu skoðunarefni fylgi með. Allt í kringum landið er því dugandi fólk, að vinna með þá spurningu, hvers vegna á ferðamaðurinn að stoppa hjá mér. Það er ekki nóg að finna eitthvað upp, heldur þarf að kynna það, kynning sem oftar enn ekki er í samkeppni við næsta bæ, næsta kauptúni.

Hvað er áhugavert fyrir ferðamann að sjá í Kópavogi?  Ef svarið er ekkert, þá mun ánauð ferðamanna ekki vera vandamál í Kópavogi.  Hluti af vanda ferðaiðnaðarins er sami vandi og alls afþreyingariðnaðar. Það þarf alltaf eitthvað nýtt og æsilegra en aðrir geta boðið, annars nærðu ekki í gegn.

Leynist mögulega eitthvað svaka spennandi í Kópavogi ?  Í landi Kópavogs eru Þríhnjúkar.  Til að skoða þetta frekar sjá eftirfarandi:

http://video.nationalgeographic.com/video/player/

Það á eftir að virkja þessa náttúruperlu, eitthvað sem bíður framtaksamra einstaklinga með nægilegt fjármagn. Þeir sem kæmu á þetta svæði, myndu örugglega sjá eitthvað til að taka heim með sér.

 

 

 

 

 

Fiskurinn í sjónum - auðlind í eigu þjóðarinnar.

 

Breytingar á fiskveiðistjórnunarkerfinu hafa verið mikið til umræðu. Sú umræða snýst um framvarpsdrög, sem ekki hafa formlega verið lögð fram. Látum umræðu um það bíða en tæpum á öðru máli.

Ekki er deilt um að auðlindin - fiskurinn í sjónum er eign þjóðarinnar. Handhafar veiðileyfa hafa ákveðin nýtingarrétt, sem miðast við úthlutað árlegt aflamark.

Það er áhugavert að velta fyrir sér eignarétti þjóðarinnar á fiskinum í sjónum, eignaréttur sem reyndar er einskis virði, nema til séu skip  eða önnur tæki til að veiða þennan fisk.  Svo vill til að útgerðarfélög og ýmsir einstaklingar eiga skipin. Þessir aðilar þurfa því á hvor öðrum að halda !

Eignaréttur þjóðarinnar er í sjálfu sér ekki flókið fyrirbrigði, en þjóðin 320.000 einstaklingar er flóknara.  Er það hver og einn sem fer með þennan rétt eða hvernig á að höndla þetta.  Reyndar hefur alþingi, ríkið- stjórnvöld, alþingismenn boðist til að annast þetta mál þjóðarinnar, eins og ekkert sé sjálfsagðara.

Nú tala ég sem einstaklingur einn af 320.000, ég hef aldrei framselt þennan eignarétt minn til alþingis eða stjórnvalda, hvað þá alþingismanna. Ég treyst með öðrum orðum ekki þessum aðilum til að fara með þetta vald, held að það verði misnotað - vinavætt.

Hver á þá að fara með þennan eignarétt þjóðarinnar. Ég tel að fyrsta skref málsins sé að innheimta auðlindagjaldið af fiski þjóðarinnar og leggja það inn á bundinn reikning í Seðlabankanum. Ekkert flókið við þetta. Ég vil safna í tvö ár. ( 10 milljarðar )

Ég vil á þessu tveimur árum halda þjóðfund, þar sem fulltrúar þjóðarinnar ræða það hvað á að gera við þessa peninga.

Ég gæti látið mér detta ýmislegt í hug, en tel að framangreint sé kjörið efni fyrir stjórnlagaráð.  Það væri einnig gaman að vita hvað fólki finnst um þessa hugmynd.

Kosningar á Íslandi.

Ég hef starfað við framkvæmd kosninga í 30 ár.  Hef verið svo lánsamur að kynnast þessum málum á nánast öllum sviðum.  Þegar ég lít til baka er reynsla mín þessi:

• Á þessu sviði ríkir ótrúleg íhaldssemi. Ef einhver heldur að hún komi frá eldra fólki er það mikill misskilningur. Íhaldsermin kemur ekki síður frá ungu fólki,
• Að eitthvað sé rafrænt er bannorð í þessum heimi. Rafrænar kosningar má ekki ræða, kosningin skal vera á pappír og ekki öðruvísi,
• Vilji menn breyta einhverju þarf að vanda það verk og gefa því tíma. Byltingar eiga ekki við í þessum heimi.

Ég geri þetta hér að umtalsefni, því hópur fólks er á fullu, að upphugsa nýjar og róttækar leiðir í framkvæmd kosninga. Allt er þetta gert af góðum hug og í anda aukins lýðræðis.

Upplausn dagsins í dag og vonbrigði margra með útkomu liðinna ára er ástæða þeirra nýju hugmynda, sem nú fá byr undir vængi.  Stjórnlagaráð mun örugglega koma með sínar tillögur. Þjóðaratkvæði um hin margvíslegust mál eru til umræðu. Persónukjör og ýmsar breytingar á núverandi kosningakerfi eru til umræðu. Gerð var tilraun til róttækrar breytinga í framkvæmdinni í kosningum til Stjórnlagaþings.  Bæði var í þeim kosningum innleitt nýtt kosningakerfi, nota átti rafræna kjörskrá og miklar breytingar voru gerðar á kosningunni sjálfri.  Allir vita hvernig til tókst.

Allt er í dag að verða rafrænt.  Við lifum sannarlega á tölvuöld.  Við höfum meira að segja búið okkur til tölvuveröld.  Hvers vegna ekki rafrænar kosningar ?   Þegar ég ræði þetta við mér yngra fólk, tölvukynslóðina eru viðbrögð hennar þeim mun áhugaverðari, við viljum hafa kosningar á pappír.  Hvers vegna.  Minn skilningur er sá að unga fólkið veit mjög vel hvað hægt er að gera í tölvum.  Sá sem stýrir tölvunni getur látið hana gera hvað sem er !.    Svik í svona kerfi er í huga unga fólksins mjög auðvelt.  Tölvuveröldin er hættulegur heimur.  Pappír er raunverulegur.

Það er sammerkt nýjum hugmyndum í kosningaframkvæmd að þær eru flóknar m.v. núverandi kerfi.  Þær kalla flestar á rafrænt umhverfi til að þær verði framkvæmdar.  Við höfum bitið í skottið á okkur.

Mitt ráð til allra sem láta sig þessi mál varða, er að „ kúnninn „ vill enga róttækni. Hann virðist hugsa þannig, því að breyta því sem reynst hefur vel.  Er það ekki jákvæð íhaldssemi !!

Að tala meira saman - samræðupólitík ?

Ég hef lengi fylgst með þjóðfélagsumræðunni.  Einhvern vegin finnst mér magn umræðunnar hafa aukist.

Fjöldi einstaklinga tjáir sig í ræðu og riti, segir sína skoðun.  Hið besta mál, en ég legg sérstaklega við hlustir ef einhver segir frá rannsóknum sínum og niðurstöðum þeirra.  Finnst það gefa umræðunni eitthvað nýtt og hafa meira vægi, en eins manns álit.

Mér finnst vandi okkar hafa verið vel rannsakaður og hann hefur verið greindur fram og aftur.  Það sem vantar er að þessi lærdómur sé settur í eitthvað samhengi við líðandi stund og stuðli að uppbyggilegri framtíðarsýn.

Þetta er ekki auðvelt. Sú umræða og átök sem fer fram um stefnu okkar þjóðar fyrir næstu ár, er lituð af fyrri reynslu, eins og sögumanni hentar best.  Reynsla er sem sé ekki einhlít eða óumdeild.  Inn í þetta kemur einnig að vegna þess glundroða og ótta sem skapaðist vilja allir stjórna, ég veit best.

Reynsla s.l. 10 ára var að of fáir réðu. Valdið var í fámennum hópi, sem sagði við hina, við höfum fullkomna stjórn á þessu látið okkur um þetta.  Í öllum bænum verið ekki að tefja okkur með einhverju reglugerðarfargani og skriffinnsku.  Lifi hinn frjálsi markaður.

Ef það réðu of fáir áður, þá er núverandi reynsla okkar sú að nú ráða of margir.  Erum við mögulega að tala úr okkur allan mátt þ.e. við fáum enga niðurstöðu í málin.

Við tölum niður fulltrúalýðræði og í staðinn á að koma þjóðræði. Mjög falleg sýn og minnir á roðann í Austri.

Fulltrúalýðræði datt ekki af himnum ofan.  Það byggir á reynslu þjóðanna, hírarkískri  uppbyggingu valdsins.  Reynslu um að það sé eitthvað vald til að framkvæma það sem gera þarf.  Vald með öryggisventli, það er hægt að skipta út þessu valdi.

Erum við örugglega á réttri leið, á ekki fulltrúalíðræðið enn fullan rétt á sér og sérstaklega hér hjá okkur í fámenninu.

Landið sem rís örugglega.

 

Í þættinum landið rís 15.5. s.l var Jón Sigurðsson f.v. formaður Framsóknarflokksins gestur Ævars og Jóns Orms.

Í upphafi síns máls sagðist Jón, vera frekar svarsýnn á næstu misseri. Fólk hefði notað varsjóði sína t.d. séreignasparnað, það væru teikn um minnkandi verslun. Hann væri  tregur að trúa því að sól sé í heiði. Efnahagshlið Íslands væri hinsvegar sterk, við værum ekki illa sett sem þjóð.  En þjóð í stjórnmálakreppu, einnig í andlegri kreppu.  Við höfum ekki fundið leiðina áfram, erum í sjokki, erum ekki að horfast í augu við veruleikann.

Jón var í þessu spjalli heiðarlegur með það að hann sjálfur hefði ekki fundið hina einu sönnu leið í stöðunni.

Mér hefur alltaf fundist Jón vera vitur maður og hlusta vel á allt sem hann segir.

Það mér fannst áhugavert í hans tali var þetta:

• Á tímum eins og nú er mikil eftirspurn eftir sterkum leiðtoga, sem hefur lausnir á hverjum fingri. Hann tók Ítalíu og Berlusconi, sem dæmi og einnig sem dæmi um hvernig færi fyrir svona hugmyndum. Hann nefndi líka Reykjavíkurborg.
• Jón ræddi um að það fólk sem nú ræður Íslandi hafi tekið að sér gífurlegt verkefni og hafi staðið sig vel í mörgu það hafi alla hans samúð. Auðvelt er að taka undir þau orð Jóns.

Við sem þjóð verðum að hafa umburðarlyndi fyrir þeirri upplausn sem ríkir hjá okkur.  Það er hinsvegar margt að gerast og á endanum mun hristast út úr þessu okkar leið til framfara.

Það virðist gleymast að þjóðin kaus sér vinstri stjórn og vinstri gildi. Hverjum á að koma það á óvart að það fólk sem nú stjórnar telji það skildu sína að láta reyna á þau sjónarmið.

Það virðist líka gleymast, að ef eitthvað er að marka vinstri og hægri, skiptist þjóðin nokkurn vegin í jafnar fylkingar.  Þarf þá að koma á óvart að ekki gangi allt greiðlega fyrir sig.

Vinstri menn hafa alltaf haft skýrari sýn á sín grunn gildi en hægri menn. Áratugur hægri manna endaði með ósköpum.  Sá breiði hópur hefur ekki náð vopnum sínum, margt á hugmyndafræði þessa hóps, reyndist tálsýn.

Við íslendingar höfum þrátt fyrir allt sterkan grunn til að standa á.  Út úr skammtíma raunum okkar mun koma sterkari og vitrari þjóð, með eða án sterks leiðtoga.

Nú er það kostur að vera forvitinn.

Í stjórnunarfræðum er sífelld leit að nýjum leiðum til að bæta árangur og færni stjórnenda. Sagt var frá þessu nýlega í New York Times.  Þessi leit er reyndar  „ big business „ því þekktustu háskólar heims halda dýr námskeið um þetta efni, sem allir alvörumenn þurfa að sækja.  Fjöldi bóka er stöðugt skrifaðar um sama efni með því nýjasta á þessu sviði.

Bestu fyrirtæki heims og forstjórar þeirra eru rannsakaðir og þeirra vinnuaðferðir kortlagðar í smáatriðum. Fyrst þau ganga svona vel hlýtur mikið vera af þeim að læra, eitthvað sem ég get nýtt mér.

Þessi fræði virðast manni ganga einhvernvegin í hring. Einn daginn er það harði stjórnandinn sem er að ná árangri, næsta dag er tími þess mjúka kominn. Þessi hringur heldur svo áfram, að sjálfsögðu með ákveðnum tilbrygðum.

Viðskiptaumhverfið í heiminum, í hverri heimsálfu, og hverju landi hlýtur hinsvegar að móta þá stjórnun sem hægt er að viðhafa. Hvað sem stórfyrirtækjunum líður, og margt má læra a,f verður þú að aðlaga þig aðstæðum á þínu svæði.

Vitur maður og reynslumikill sagði mér eftirfarandi af viðskiptareynslu sinni í Rússlandi.  Hann lýsti þessu þannig. Þú ert á ferð í bíl með fullt af fólki. Verkefnið sem þú ert að vinna að gengur vel, allir eru mjög áhugasamir.  Það eru nægir peningar til að gera það sem þarf.  Allt í einu stoppar bíllinn á veginum, enginn veit hvers vegna hann stoppaði.  Farþegarnir stíga út úr bílnum og hver heldur orðalaust í sína átt.  Það skiptir sér enginn af bílnum, hann getur þess vegna ekki verið til.  Enginn veit hvað gerðist, eða mun nokkurn tíman vita það.

Hvaða stjórnunaraðferðir passa best í þessu landi, tæplega amerísk reynsla.

Snilli okkar íslendinga í stjórnun hefur ratað í sögubækur, „ íslenska undrið „  Höfðu menn lesið yfir sig, eða voru kenningaranar ekki aðlagaðar okkar raunveruleika.

Fjöldi fyrirtækja á leið í þrot.

Það fer ekki mikið fyrir þeirri staðreynd að 1500 lítil og meðalstór fyrirtæki eru á leið í þrot.

• 6.000 fyrirtæki lítil og meðalstór skulda á bilinu 10- 1.000 milljónir króna.
• Af þessum 6.000 eru 2.000 ekki í greiðsluvanda, þá eru 4.000 eftir,
• Af þessum 4.000 eru:
• o 1.500 á leið í gjaldþrot,
• o 500 eru enn í skoðun hjá bönkunum vegna skuldavanda,
• o 2.000 hafa fengið úrlausn í bankakerfinu, með úrlausnaraðferðum „ beinu brautarinnar.

Það eru helst gjaldþrot fyrirtækja útrásarvíkinga sem rata á síður blaða og í fjölmiðla.  Gjaldþrot fyrirtækja eru hinsvegar alltaf „ sorgleg „ þar sem á ferðinni eru brostnar vonir og alltaf mikið eignatjón.

Lína dagsins er gjaldþrot í stað annarra úrlausna eins og nauðasamninga. Það þarf að hreinsa til skilja sauðina frá höfrunum.  Góða business - menn frá hinum slæmu.

Reynslan er hinsvegar sú að við gjaldþrot tapast mikil verðmæti. Verðmæti eigna fyrirtækis í þessari stöðu er í reynd hrakvirði.  Öll óbein verðmæti sem flokka má undir viðskiptavild glatast. Í öllu falli eru það eigendur fyrirtækjanna sem fara illa út úr þessu, tapa öllu sínu.

 

 

Staða neytandans.

Mikið og gott verk hefur verið unnið á sviði neytendaverndar.  Þar má segja að takist á einstaklingurinn og hinum megin borðs, fyrirtæki og stofnanir, jafnvel ríkið sjálft.

Löggjöf hefur verið byggð upp til að vernda og hjálpa einstaklingum, en ekki má gleyma að þessi löggjöf er einnig fyrir hinn mótaðilann.

Rifja má upp nokkur dæmi um vígstöðuna í þessum málum og aðstöðumuninn:

• Staða flugfarþega gagnvart flugfélögum og reyndar farþega almennt gagnvart flutningaaðilum,
• Staða farsímanetenda gagnvart símafélögum, ef farið er á milli landa og flókið net þessara aðila nýtt.
• Staða þeirra sem veikjast á ferðalögum og þurfa skyndilega á hjálp fjölþjóðlegs kerfis að halda.

Í sumum af ofangreindum dæmum hafa einstök lönd ekki haft mátt til að jafna á merinni og samtök eins og ESB gripið inní. Það þarf með öðrum orðum gífurlega slagkraft og samstöðu margra aðila til að ná hér árangri.  Um leið eru þessi mál flókin, inn í þau blandast, viðskiptafrelsi, samkeppnistaða, og aukin völd fyrirtækja og fyrirtækjasamstæðna.

Hvað sem líður samkeppni, sem að sjálfsögðu er mikilvæg, er hægt að fara yfir markaði eftir markaði og það eru 5-10 aðilar sem stjórna þar öllu.  Hugtakið frjáls samkeppni á því miður ekki við á fjölda markaða, og hvað sem sagt er upphátt, er leynt og ljóst unnið að markaðsyfirráðum.

Neytendamál eru því grimmasta alvara og þar duga engin vettlingatök. Þar er tekist á um mikla hagsmuni.