Hvað á ríkið að vera stórt?

Ég hef sýnt ykkur í fyrra bloggi mínum um þetta hvernig ríkið tekur sífellt stærri hluta þjóðarteknanna
til sín. Á 140 árum hefur hlutur ríkisins farið úr 10% í 50%

Stjórnmála - og embættismenn sýna einstakt hugmyndaflug í nýrri skattlagningu. Að embættismenn
séu hér liðtækir, er ósköp eðlilegt, ef farið væri að krukka í skatttekjur gætu þeir misst vinnuna.

Það er ástæða til að rifja það upp að reglulega kemur upp umræða um, að það verði bundið í
stjórnarskrá, hvað ríkisútgjöld megi vera hátt hlutfall af þjóðartekjum.  Skattgreiðendur - fólkið hafi einhverja vörn fyrir ásælni ríkissins.  Með öðrum orðum ég er tilbúinn að setja svona mikið í sameiginlega sjóð og ekki krónu meira.

Í stað þess eru þarfir ríkisins- fólksins óendanlegar. Það vita allir að ef þú ferð þá leið að taka tillit til allra bænarskráa eru bænirnar - þarfirnar endalausar.

Jóns Kristjánsson f.v. ritstjóri segir frá því að kona hans átti vitran hest. Hann hefði hiklaust kosið hann á þing. Í einni af sínum færslum fléttar hann saman skoðun einræðisherra Rómar og hestsins:

-  Segja nei við öllum bænaskrám, þær eru bara sérhagsmunir,

-  Hafa flatan skatt á öllu 20%,

-  Að valdatími ráðamann sé ekki lengri en 2 ár. ( segjum 5 til vara )

Það getur vel verið að við þurfum að láta hest segja okkur það, en allir þurfa aga. Skortur á aga var dýrkeyptur lærdómum s.l. áratugar. Sá sem hefur þá stöðu að fara sífellt í tékkheftið þitt, er auðvitað agalaus, þar til þú segir hingað og ekki lengra.

Góðkunningjar lögreglunnar.

 " Brotist var inn í fyrirtæki við Fákafen í Reykjavík í nótt. Innbrotsþjófurinn var handtekinn fljótlega eftir innbrotið en lögreglumaður sem var á leiðinni heim  að lokinni vakt hafði hendur í hári mannsins.

Tilkynning barst lögreglu um kl. 4:45 í nótt. Umræddur lögreglumaður, sem starfar hjá fíkniefnadeild
lögreglunnar, sá til innbrotsþjófsins sem var að bera þýfi. Lögreglumaðurinn náði að stöðva  þjófinn og halda honum þar til aðstoð barst.  Í ljós kom að þjófurinn hafði tekið tölvubúnað úr fyrirtækinu. Hann er nú í haldi lögreglu og verður tekin skýrsla af honum síðar í dag."

Líklegt framhald þessarar sögu: Eftir að skýrsla hefur verið tekin, telst málið að fullu upplýst og þjófnum sleppt. Ef þetta er síbrotamaður fer málið í búnka 20 annarra mála á sama aðila.  Maðurinn er fýkill og allir vita hvað gerist næst hann brýst inn á öðrum stað og sagan heldur áfram.  Hann stendur þá mögulega næst á þínu gólfi í leit að tölvunni þinni.

Einhver úrræði,  engin, öll fangelsi full.  Samfélagþjónusta tæplega. Þetta er mannlegur harmleikur, já.  Enginn vill fá þennan aðila í heimsókn til sín. !!

Góðar fréttir ?   Innbrotum hefur heldur fækkað í borginni.  Innbrot hafa verið framkvæmd af þjófagengum. Þegar þau eru tekin úr umferð snarfækkar innbrotum.

Játning hins " heiðarlega " ökumanns.

Ég er búinn að keyra bíl í 50 ár.  Hef ekið erlendis og við allskonar aðstæður. Tel mig ökumann svona í góðu meðallagi.  Hef það sem megin markmið að haga mér vel í umferðinni.  Hef reynt að temja mér
eftirfarandi:

• Hafa tímann fyrir mér ef ég þarf að keyra eitthvað. Regla sem margir brjóta,
• Lít ekki á aðra í umferðinni, sem brjálæðinga, heldur gott og kurteist fólk,
• Reyni að vera kurteis, enn veit að alltaf má bæta sig.

Hef verið að hugsa um það mikla laga og regluverki er umlykur umferðina. Að mínu viti er þetta orðið svo flókið að venjulegur öskumaður kemst tæplega í gegnum eina einustu ökuferð án þess að brjóta lög og reglur margoft.  Ökuhraði og stefnuljós, eru þar efst á blaði.

Ég keyri á hverjum morgni úr efri byggðum Kópavogs vestur í Garðastræti.  Ég get fullyrt það að
þessa leið er tæplega hægt að keyra nema að brjóta umferðarlög margoft.  Þetta eru ekki brot af ásetningi við höfum einfaldlega byggt upp kerfi, af lögum og reglum, sem erfitt er að hlýða. Það sem verra er þetta brýtur niður virðingu okkar fyrir lögum og reglum.

Eina löggæslan sem virkar, er vilji ökumanna til að fylgja lögum og reglum. Lögreglan getur ekki andað ofaní hálsmálið hjá þér öllum stundum. Til að svo megi verða má ekki setja þannig reglur, að þær séu
augljóslega brotnar.  Ef það hugarfar ræður ríkjum, þá er betra að færri reglur.

Ég nefni hér nokkur dæmi um vanda minn á þessari leið:

Ég keyri Öskjuhlíðina- Bústaðaveginn framhjá Slökkvustöðinni. Þar er hámarkshraði 60, svo fer maður niður brekku og yfir á ljósum til vesturs. Strax og komið er yfir ljósin er hámarkshraði 50. Það má fullyrða að flestir bílar sem fara þarna um eru á 60-80 km hraða og enginn snarhemlar þegar komið er yfir ljósin og keyri á 50,

Nú erum við komin á Hringbraut og ökum til vesturs. Hámarkshraði 60. Fáir virða þennan hraða, og áætla ég meðalhraða á þessum stað 50-80 km. Ef þú keyri beint í gegnum ljósin á Njarðargötu, er hámarkshraði þar 50. Enginn ekur á þeim hraða.

Lósvallagata. Ég ætla að láta kyrrt liggja ákvörðun borgaryfirvalda um einstefnu á Suðurgötu til norðurs, frá Melatorgi. Þessi ákvörðun ýtir umferð á Tjarnargötu og Ljósvallagötu. Ljósavallagata er íbúðargata hámarkshraði 30 og lagt beggja vegna götunnar. Ég læðist eftir þessari götu og hugsa til fóksins sem þarna býr.

Það er sannarlega erftitt að vera heiðarlegur í umferðinni, enn ég reyni.

Það eru til nægir peningar til allra hluta.

Í íslenska bankakerfinu eru innstæður um 2.000 milljarðar. Í USA er þessu tala 2 trilljónir ( USD )

Atvinnuleysi er mikið bæði þar og hér. Hvers vegna leita ekki þessir peningar í arðbær
verkefni og þar með atvinnusköpun.  Þetta er spurning, sem Bill Clinton f.v. forseti spurði og var umræðuefni mikillar ráðstefnu í Chicago.

Óhætt að segja að þetta sé milljón dollara spurning.  Ef svarið væri augljóst væri þetta ekki vandamál og tilefni ráðstefnu.  Eins og oft er auðvelt að kenna einhverjum  um, „ þú „ átt eða hefðir átt að gera þetta.

Frá þeirri stöðu þegar bankamenn fóru um og „ seldu peninga „ hefur pendúllinn sveiflast yfir í að það er allt svo áhættusamt að ekkert er hægt að gera.  Það er gamla saga bankann, að það er vel hægt
að lána þeim, sem ekki þurfa á láni að halda.

Reynslan hefur einnig kennt okkur að tímar eins og nú gefa sparifjáreigendum enga ávöxtun og jafnvel neikvæða. Bankar eru þá í besta falli, góður staður til að geyma peninga.  Reynslan segir okkur
einnig að sparifjáreigendur vilja ekki búa við þessa stöðu lengi.  Þeir vilja ávöxtun, sem þýðir að þeir eru tilbúnir að taka meiri áhættu.  Þessi sveifla hefur 3-5 ára tíðni.  Spurningin er hvar erum við núna á þessi kúrfu.

Reynslan hefur einnig kennt okkur að þessi öldugangur ( bólur ) eru slæmar fyrir alla. Draumastaðan er minna og jafnara.  Vandinn er að mínu viti, spurning um öryggi og traust.  Sá sem á peninga, vill ekki kasta þeim út um gluggann, sporin hræða.  Að þurfa að borga með peningunum sínum er heldur ekki hægt.  Það þarf þarna einhvern sem getur brúað bilið. Enn hver?  Þrír aðilar koma til greina:

-Tryggingafélög,
-Seðlabankinn, ( ríkið á ská )
-Ríkið.

Þessi trygging á ekki að vera ókeypis og ekki til eiflífðar.  Aðferðir af þessu tagi hafa verið notaðar í
íbúðarlánum.

Til að skoða þetta og ég tala nú ekki um framkvæma, þarf að leggja til hliðar ákveðnar kreddur.  Það þarf einfaldlega að gera það sem þarf!!

Lítil fyrirtæki, bakbein atvinnustarfsemi í heiminum.

Hvað er þá lítið fyrirtæki, starfsmenn 1-9.  Eins og kemur fram í meðfylgjandi töflu er um
80% atvinnustarfsemi flestra landa á þessum lista, starfandi í litlum fyrirtækjum.

Sé litið til opinberrar umfjöllunar um fyrirtæki, er þaðtrúa mín að þetta hlutfall sé alveg öfugt 80% umfjöllun ar og rannsókna fallistóru fyrirtækjunum í skaut. Þau hafa líka mörg hver burði og fjármagn til auglýsinga og hafa byggt upp öflug vörumerki.

Hvers vegna skiptir stærðin máli ?  Staðan í mörgum löndum er sú að fyrirtækjum er ekki leyft að stækka.  Hömlur erulagðar á stækkun með allskonar hindrunum. Ítalía er oft tekin sem dæmi þar sem stjórnvöld hafa tekið þátt í því að vernda minni fyrirtæki með allskyns hömlum á stærð. Þetta er hluti af spillinguí landinu. Bandaríkin eru með sama hætti tekin sem dæmi um meira frelsi, og fyrirtækjum er leyft að stækka.  Þar á bæ eru líka mörg öflugustu fyrirtæki heimsins.

Ef við lítum okkur nær, þá má nefna nokkur dæmi.  Til skamms tíma var lyfsöluleyfum úthlutað
til fárra, þeir sem þau fengu, var tryggð staða og skjól fyrir samkeppni.  Til var og reyndar er enn mikill skógursérleyfa, í flutningum, leigubílaakstri og svo má áfram telja.

Allt snýst þetta um það hvort um er að ræða samkeppni eðaekki. Margt á þessu sviði hefur breyst á s.l. 10 árum. Lyfsala er nú frjáls, enupp hafa risið fyrirtæki með marga útsölustaði. Á þessum markaði virðist verasamkeppni.  Vöruflutningar á landi, hafa þróast þannig að stór hluti flytjenda rann inn í stór fyrirtæki í eiguskipafélaganna, en þau eru 2 í landinu.

Í sjávarútvegi er þak ( um 10% ) á kvótaeign hverseinstaks fyrirtækis. Mjög mikilvægt ákvæði, sem setur ákveðnar hömlur ásamþjöppun í greininni. Margar atlögur hafa verið gerðar að þessu ákvæði, en ekkihefur þeim sem eru á móti tekist að brjóta það niður.

Í okkar 330.000 manna samfélagi, er spurningin um virka samkeppni, og stærð fyrirtækja,  tilefni
til stöðugrar árvekni og umræðu.  Hvað sem menn segja á hátíðarstundum um ágæti samkeppni eru önnur öfl, sem vinnagegn samkeppni. Ein af lexíum s.l. 10 ára er að dýrkun og ofurtrú á stærð getur verið hættuleg. Þetta var biblíaþeirra sem stýrðu fjármálum og fyrirtækjum „ útrásatímans „

Ég skal samt vera fyrsti maður til að samgleðjast yfirþví að á þessum sama tíma urðu til á Íslandi, fyrirtæki eins og Marel, Össur og Actavis, sem voru afsprengi þessarar hugmyndafræði. Glæsileg fyrirtæki, enhvert stefna þau í dag, til útlanda, Ísland er of lítið fyrir þessi fyrirtæki.

Reynslusaga ritstjóra.

Það vekur alltaf sérstakan áhuga minn, þegar gamalreyndir forkólfar atvinnulífs, viðskipta, fjölmiðla, eða annarrar áberandi starfsemi, segja frá reynslu sinni. Það má mikið af þessum einstaklingum læra. Þeir úr þessum hópi, sem enn eru „ aktívir „  leggja mælistiku 50 ára reynslu á menn og málefni dagsins í dag. Einn þessara manna er Jónas Kristjánsson, maður sem heldur úti öflugri vefsíðu - fjölmiðli.  Hann segir:   Fjölmiðlun breyttist:

„ Þegar ég lít yfir farinn veg, sé ég eftir, að hafa ekki verið stórorður við hæfi. Oftast hef ég farið með löndum, haft efasemdir um gagnrýni mína. Eins og eðlilegt er að gera, þegar maður les yfir eigin texta. Hin síðari ár hef ég þó gert meira af að bæta í, herða á. Hrunið var skurðpunkturinn. Allt sem menn skrifuðu fyrir hrun hefur reynzt vera kák. Og ég var í þeim flokki. Við hrunið opnuðust augu mín fyrir, að ástand þjóðarinnar var miklu verra en ég hafði lýst. Sannleikurinn um Íslendinga hlýtur að vera stórorður. Sá, sem fer með löndum í lýsingum, lifir í gömlum draumaheimi, sem aldrei var til. „

Annar fjölmiðlakóngur er Styrmir Gunnarsson, sem sendi frá sér bókina Umsátrið skömmu eftir að hann hætti sem ritstjóri.  Bók er um hrunið, og margvíslega reynslu hans í 50 ár á Morgunblaðinu.  Styrmir hefur nú skipað sér í hóp, andstæðinga ESB aðildar, og er mjög virkur í skrifum sínum fyrir þann málstað.

Heilinn, mikilvægasta líffæri okkar.

Heilinn ákveður hver við erum, persónuleika okkar.  Getu okkar til að læra, hæfi okkar til að elska og upplifa tilfinningar.  Einnig hæfi okkar til að sjá sjálf um okkar grundvallar þarfir. Við eru í reynd algerlega háð heilanum.

Fallegt hús eða bíll, ellilífeyrir, eða hvaðeina sem við höfum þrælað til að eignast. Ekkert þessa skiptir máli ef andlegri og líkamlegri heilsu okkur hefur hrakar mikið, þegar við komumst á efri ár.

Mögulega er þetta ekki alveg rétt. Gamalt fólk getur keypt dýrum dómum ýmiskonar þjónustu. Peningana þína má vissulega nýta á þann hátt. Enn að hugsa sér þau vonbrigði að geta ekki notið ávaxta vinnu langrar ævi.

Hvað skilur þá á milli þess að njóta elliáranna, ferðast og leika golf, eða þá að rölta um ganga stofnunar og muna ekki hvernig maki þinn lítur út.  Stundum gerist eitthvað sem þú ræður ekki við. Lífið getur verið hverfult. Glæpurinn stóri er hinsvegar að fljóta sofandi að feigðarósi.

Góðu fréttirnar eru hinsvegar þær að við eigum val, við getum náð tökum á lífi okkar og okkar kröftuga heila. Það er engin regla að hann þurfi að hrörna, höldum honum heldur í formi, eins og við þurfum að gera með okkar eina líkama.

Smá tékk:

• Gleymirðu mannanöfnum, tímapöntunum, símanúmerum,
• Týnirðu bíllyklunum og gleraugunum,
• Þú ferð inn í herbergi og manst ekki af hverju þú ert þar,
• Ertu í erfiðleikum með að einbeita þér,
• Áttu í erfiðleikum með einfalda útreikninga, sem áður voru ekkert mál,
• Ekki eins skarpur og áður.

Það ástæða til að muna að ekkert af þessu hér að ofan er „ eðlilegur „ hluti öldrunar.  Það er undir þér sjálfum komið að stoppa þessa þróun og endurvekja þína fyrri snerpu. ( Grófleg endursögn úr grein í Newsmax Health Publisher )

Það sem hér er nefnt er áberandi í umræðunni.  Talsvert er til af bókum og æfingum  til að styrkja heilann. Margir sem lifa " aktívu " lífi eru auðvitað að gera þetta.  Hafir þú áhuga á þessu efni eða telur þig þurfa að gera eitthvað, ræddu málið fyrst við þinn heimilislækni.

 

Erlend lán sveitarfélaganna.

Seðlabanki Íslands hefur í dag tekið að sér leiðandi hlutverk í stýringu erlendra skulda þjóðarinnar. Þetta er hluti af markmiðssetningu bankans vegna afnáms gjaldeyrishafta.  Þessi forysta bankans nær m.a. til :

• Uppkaupa á lánum ríkissjóðs í erlendri mynt,
• Innlausn krónulána að áætlaðri upphæð um 500 milljarðar.

Seðlabankinn er að reyna að stýra gjaldeyrissjóðum þjóðarinnar þannig  að sem best samrýmist efnahagslegum markmiðum þjóðarinnar.

Mikilvægt er að sveitarfélögin séu hluti af þessari stýringu.  Stóru sveitarfélögin eru öll með erlend lán, greiðslubyrði þessara lána, mun hafa mikil áhrif á stöðu þeirra til framtíðar litið.

Þessi lán átti mögulega aldrei að taka. Lántaka í erlendri mynt fyrir þann sem engar tekjur hefur í erlendri mynt, er áhætta sem engin á að taka. Sama átti við um heimilin í landinu, sem þó var m.a. ráðlagt að taka erlend lán.

Sveitarfélögin eru hvert um sig að semja við hina erlendu banka sem lánuðu þeim þetta fé.  Hafnarfjörður er dæmi um slíkt sveitarfélag.  Til að standa við greiðslur verður að kaupa gjaldeyri í banka, en sú leið liggur í dag um Seðlabankann.

Augljóst er að Seðlabankinn sem umbjóðandi ríkisins varðandi erlend lán á einnig að taka mál sveitafélaganna upp á sína arma.  Stóru sveitarfélögin eiga ekki hvert í sínu horni að brjóst í brákinn í þessum málum. Þau eiga að vinna saman, nota styrk sinn af samstöðu og fá Seðlabankann í lið með sér.

 

 

 

Einkavæðing ríkiseigna - dómur sögunnar.

Á árunum 1995- 2005 fór mikil alda einkavæðingar yfir hinn vestræna heim. Ríkiseignir voru seldar og þeim þannig komið í hendur einkaaðila.  Í reynd byggði þetta ekki sérstaklega á hægri eða vinstri stefnu. Má t.d. nefna að í Englandi byrjaði þetta jú með Margaret Thatcher en Verkamannaflokkurinn hélt þessu ferli áfram í valdatíð sinni.

Á Íslandi voru viðskiptabankar einkavæddir 2003. Innlendir kjölfestufjárfestar komu að þeim en ekki tókst að vekja áhuga erlendra banka á einkavæðingunni.  Nokkur önnur ríkisfyrirtæki en bankarnir voru einnig seld. Allt byggði þetta á þeirri skoðun að ríkisrekstur væru slæmt rekstrarform, einkarekstur og frelsi væri leiðin framá við.  Ríkisrekstur fæli í sér spillingu og hagsmunapot, hinn frjálsi markaður væri  betri og hagkvæmari lausn.

Þannig var þessi stefna einkavæðingar, ríkjandi stefna þessa tíma, og ekki einhverjir sérstakir duttlungar stjórnmálamanna á Íslandi.

Hvar stöndum við þá í þessum stóru spurningum um ríkið og einkareksturinn?  Ekki mögulega spurning dagsins, en gæti sannarlega verið spurning morgundagsins, eins og þróun atvinnulífs á Íslandi er að þróast.  Hvað höfum við lært í framkvæmd slíkrar einkavæðingar ?

Einkavæðing 2003 átti að mótast af faglegheitum og gegnsæi, en endaði í ákvörðun 1-2ja manna, segir sagan. Í fréttum nýlega var sagt frá því að tryggingafélagið Sjóvá - Almennar hefði verið selt. Hvað tóku margir menn þátt í þeirri ákvörðun.

Ég spurði vitran mann að því hver var árangurinn af þessu öllu. Hans svar var, ekkert.   Ráðamenn hvers tíma gera það sem þeir vilja.  Allt tal um opið eitthvað, gegnsætt eitthvað, er fyrir hátíðarræður og til að friða lýðinn.  Ráðamenn virðast  gera það sem þeim sýnist og komast upp með það.

Hvers vegna fara konur og karlar í pólitík.

Í almennri umræðu fá fáir hópar verri útreið en stjórnmálamenn. Traust á þessari stétt er lítið og einn af nýju þingmönnum okkar lýsti því nýlega að hann væri ekki matvinnungur.

Þessi mynd verður því óskiljanlegri, sem það kostar stórfé að komast í pólitík og sumir þingmenn hafa kostað til milljónatugum til að komast í þetta skrítna starf. Reyndar þarf að segja það um leið að þessir milljónatugir voru ekki eigið fé þingmannsins.

Þegar þingmönnum hefur verið úthúðað með flestum skammaryrðum tungunnar eru þeir spurðir hvers vegna þeir sækist þá eftir þessu starfi. Svarið er einfalt, Alþingi er skemmtilegur vinnustaður og félagsskapurinn góður.  Reyndar verð ég að segja að ég tek út fyrir þessa dónalegu umræðu um þingmenn, þekki margt gott fólk í þessum hópi.

Rakst á áhugaverða pælingu um mismuninn á því hvers vegna konur og karlar bjóða sig fram til embætta:

„ Konur bjóða sig fram vegna þess að það eru einhver sérstök málefni, sem þær hafa áhuga á, eða breytingar sem þær vilja koma í framkvæmd. Karlar bjóða sig fram af því að þeir sjá þetta sem framabraut „

„ Kannanir sýna að það er erfiðara að fá konur til opinberra starfa, jafnvel þó þær hafi sömu menntun og karlarnir.  Karlarnir horfa á aðrar karla sem hafa verið kosnir og segja, ég er jafngóður og þessi. Konurnar gera hinsvegar meiri kröfur til sín en þeirra kvenna er sitja á þessum stólum „segir Debbie Walsh, director of the Center for American Women and Politics at Rutgers University.

Auðvitað sannast  það hér eins og allir giftir menn vita, að konur eru okkur körlum fremri í flestum hlutum.

Ég vona sannarlega að umræðan um þingmenn breytist.  Reyndar vakti það litla athygli að í lok síðastliðins þings voru gerðar róttækar breytingar á starfsemi Alþingis, sem má búast við að skili góðu fyrir störf Alþingis.