Olíuauðurinn í norðri.

Olíuiðnaðurinn er skrítin skepna. Þessi heimur mótast af fáum stórum fyrirtækjum, sem í reynd ráða öllu, en utaná hanga svo önnur minni félög, sem taka þá bita sem hinir vilja ekki.

Stóru félögin eru svo rík að einhver gæti sagt að það sé óhuggulegt. Allt í olíuheiminum kostar líka slíkar summur, að það er aldeilis betra að eiga aura, annars ertu ekki með.

Þó stóru olíufélögin séu flest skráð á markað og verði þannig að gefa út mikið af upplýsingum eru þeirra starfsaðferðir vel geymd leyndarmál.  Ekkert óeðlilegt við það í þessum heimi.

Stóra spurningin fyrir okkur Íslendinga og aðra í okkar heimshluta er hvað eru þessir aðilar að hugsa og hvernig snýr það að okkur?   Stöndum við mögulega á þröskuldi olíuævintýris, þar sem svartagullið mun flæða og öll okkar vandamál hverfa eins og dögg fyrir sólu?

Heiðarlegt svar er ekki auðvelt að fá. Við vitum hinsvegar hvar svarið liggur, það liggur hjá hinum stóru.  Til mikillar einföldunar þá hafa þeir komið sér upp lista, yfir ný svæði.  Á þessum lista er að finna öll mögulegt olíusvæði heimsins, líka norðrið. Þessum svæðum er raðað í röð eftir áætluðum framleiðslukostnaði og þekktum tölum um magn.  Hugsum okkur að efst sé þau með lægstan framleiðslukostnað. Hvar skyldi Drekasvæðið vera á þessum lista, eitt er víst það er ekki númer eitt.

Stöðugar breytingar eru á þessum lista og olíuverð á hverjum tíma hefur áhrif á röðunina.  Olíufélag hugsar í stórum dráttum þannig:

• Ég veit hvað ég get framleitt mikið á dag,
• Ég veit hvað ég á mikið af vinnanlegum svæðum, birgðum, með arðsömum hætti m.v. olíuverð, og framleiðslukostnað,
• Ég verð að hafa í gangi öflun nýrra svæða, sem að lágmarki viðhalda birgðunum,
• Það er gott fyrir okkur að í umræðunni sé sífellt rætt um skort, hækkar verðið.

Olíufélögin eru öll með öflugar deildir sem sjá um birgðirnar, listann okkar góða, kortlagningu nýrra svæða.

Tökum nokkur dæmi um hvernig þetta virkar:

• Það hefur verið þekkt í yfir 10 ár að það er olía við Falklandseyjar. Þarna vita menn ekki um framleiðslukostnað og magn. Magn skiptir orðið miklu máli, víða er olía en hún er ekki í vinnanlegu magni. Vinnanlegt magn, þýðir að kostnaðurinn við vinnsluna, fæst ekki til baka m.v. við magnið. Falklandseyjar hafa því verið neðarlega á listanum, aðrir kostir ódýrari og arðbærari,
• Það er vitað í þessum bransa að það er venjulega ódýrara að vinna olíu á landi en í sjó. Vinnsla í sjó er þó ekki vandamál á litlu dýpi. Kostnaðurinn margfaldar ef dýpið er meira og vinnslan er á erfiðum hafsvæðum. Vegna þessa er í dag mikill áhugi fyrir Brasilíu, þar er unnið á landi, og svæði eru að gefa billjónir tunna,
• Það t.d. vitað af mörgum svæðum í Norðursjóð þar sem er olía. Magnið réttlætir hinsvegar ekki vinnslu. Þau svæði færst neðar á listanum, en gætu mögulega komið inn aftur með enn hækkandi verði,

Norðmenn og Rússar eru stóru kallarnir í olíunni í okkar heimshluta.  Þeir eru sannarlega í hópi þeirra stóru.  Þegar rætt er um olíu má ekki gleyma gasinu, sem er verðmæt afurð og er hluti þessa iðnaðar.

Það er ályktun mín að starfsemi fyrrgreindra þjóða á norðurslóðum sé ekki vinnsla heldur kortlagning ( mapping ) til síðari tíma.  Sama á við um afstöðu stóru olíufélaganna.  Það er verið að bæta við listann. Tilraunaholur eru borðar og þeim síðan lokað þar til síðar.  Það má einnig segja að tæknin til að vinna á þessum íssvæðum hafi ekki verið fundin upp.  Að þessu svæði verði mögulega íslaus eftir einhverja áratugi, kann að leysa málin af sjálfu sér.  Önnur svæði á listanum hafa því forgang.  Þessi svæði væri hagt að taka aftur til skoðunar ef olía væri $ 500 á tunnuna. Annað sem menn vita einnig er að kostnaður við vinnslu á þessum svæðum er mikill, jafnvel þeir stóru verða þar að vinna saman.

Í upphafi þessara hugleiðinga varpaði ég því fram hvar Ísland - Drekasvæðið er á lista olíufélaganna.  Tilfinning mín er að það sé aftarlega.  Ein tilraunahola á þessu svæði kostar 50 milljónir $  kostnaður sem er 100%  áhætta.  Jafnvel þó þarna sé olía er spurning um vinnanlegt magn. Vilji Ísland vekja áhuga alvöru aðila á þessu svæði, er við mörg álitlegri svæði  að keppa.  Ísland þarf að skilja stöðu sína, biðlar standa ekki í röðum, okkar svæði þarf að vera álitlegra en önnur, eða kjörin hagstæðari.   Samvinna við Noreg er ein kostur, en hætt er við að norskir hagsmunir komi alltaf fyrst, ekkert er gefið í þessum heimi.

Allt tal um norðurslóðir og olíu eru mál næstu 10-20 ára.  Framundan eru dýrar rannsóknir, rannsóknir sem við sjálf höfum ekki efni á að kosta.  Ef við erum heppin þá gætum við mögulega fundið heppilegan samstarfsaðila, „ Íslandsvin" .