Einkavæðing, ábyrgð eigenda og stjórnenda.

Á árunum 2003/4 voru tveir bankar í eigu ríkisins einkavæddir. Þetta var mjög stór ákvörðun á þeim tíma, bæði pólitískt og aðferðafræðilega. Reyndar var þessi einkavæðing hluti af mikilli bylgju sem þá fór yfir heiminn og Evrópu. Einhvern veginn held ég að niðurstaða þessar tilraunar hafi víðast verið vonbrigði.

Ástæða þess að ég færi þetta í tal er að nú er að rísa ný bylgja einkavæðingar mögulega ekki alveg eins og sú fyrri,  að eðli eða í tíma, en samt einkavæðing. Mikilvægt er að halda því til haga sem lærðist í fyrri umferð, þó í almennum orðum sé:

„-   Einkavæðing ríkisbankanna á sínum tíma sýnir mikilvægi þess að verklagsreglur séu skýrar með áherslu á vönduð vinnubrögð og gegnsæi. Þetta er ekki síst brýnt þegar um er að ræða samfélagslega mikilvæg fyrirtæki eins og bankana. Að öðrum kosti er hætt við að tortryggni ríki um ferlið og komið sé í veg fyrir að sátt ríki um ákvörðunina."
    -      „Lærdómar fjármálakreppa annars staðar í heiminum sýna ótvírætt að miklu skiptir hverjir komast til áhrifa innan fjármálafyrirtækja. Af þessu leiðir að mat á eigendum stórra eignarhluta skiptir höfuðmáli. Vönduð umræða þarf að eiga sér stað um eignarhald á fyrirtækjum eins og bönkum, hve dreift eignarhaldið eigi að vera og hverjir séu í raun hæfir til að eiga fjármálafyrirtæki. Slíkt á sérstaklega við um þau fjármálafyrirtæki sem eru skilgreind sem kerfislega mikilvæg þar sem almannahagsmunir eru ríkir."
    -      „Tryggja þarf að óháð mat fari fram á mögulegum eigendum og að ferlið sé gegnsætt."
    -      „Þegar eigendur fjármálafyrirtækja eru verulega stórir er hætta á að þeim sé hyglað innan fyrirtækjanna á kostnað minni eigenda, eins og dæmin sanna. Ganga þarf stíft eftir því að stærstu eigendur njóti ekki sérstöðu í formi taumlausra lánveitinga."
    -      „Efla þarf umræðu um ábyrgð stjórnarmanna í fyrirtækjum, ekki síst fjármálafyrirtækjum, og tryggja þarf að þar sitji aðilar sem hafi nauðsynlega sérþekkingu á viðfangsefnum fyrirtækisins og sterka dómgreind."
    -      „Efla þarf eftirlit með stjórnum fyrirtækja og meðal annars fylgja því eftir að reglur um góða starfshætti séu hafðar í heiðri í störfum stjórna."
    -      „Tryggja þarf að þeir sem stjórna fyrirtækjum á borð við banka hafi til að bera nauðsynlega þekkingu og reynslu og séu sér meðvitaðir um siðferðilega ábyrgð sína ekki aðeins gagnvart eigendum heldur samfélaginu öllu."
    -      „Setja þarf almennar reglur um hvatalaun til lykilstjórnenda fyrirtækja á markaði, þar sem umfram allt er byggt á langtímahagsmunum fyrirtækisins og þar með hagsmunum samfélagsins."
    -      „Aukið eftirlit þarf að vera með samskiptum eigenda og stjórnenda fjármálafyrirtækja í því skyni að tryggja sjálfstæði stjórnendanna, einkum gagnvart stórum eigendum."
( Úr skýrslu vinnuhóps um siðferði á vegum þingmannanefndar Alþingis 2010 )

Allt er þetta viturlega mælt. Þeir sem véla um þessi mál í dag og í framtíðinni ættu að lesa þetta reglulega. Sérstaklega þegar síbylja hagsmunanna bylur á mönnum og allir annmarkar smæðar okkar og kunningsskapar, sýna sig af fullum styrk.

Athugasemdir

[Sigurður Þorsteinsson, 23.3.2011 kl. 20:38]

.... og var þetta haft sem viðmið þegar bankarnir voru einkavæddir að nýju?