Gagnsæi hlutanna.

Í þjóðmálaumræðunni, kemur þetta orð æ oftar fyrir.  Þeir sem halda þessu orði á lofti nota það gjarnan, sem lýsingu á lausn ýmissa þjóðfélagsmeina. Kemur í hug 4 nöfn manna sem nota þetta mikið, og tek eftir því að þessir aðilar tengjast allir fjölmiðlum.

Það er sammerkt með þessum einstaklingum að þeir eru mjög reynslumiklir og að mínu viti, vitrir menn.  Reynsla þeirra segir að gagnsæi, sem andstæða leyndarhyggju og laumuspils sé leið til að vinna gegn spillingu. Eitthvað sem við eigum að gera og hefðum átt að gera fyrr. Upplýsingar eigi að vera opinberar og gagnsæjar, aðgengilegar öllu.  Engin reykfyllt herbergi,  engin misnotkun valds, valds sem liggur á upplýsingum fyrir sig.

Upp í hugann kemur atvik frá 2009, þegar hin svokallaða Wymanskýrsla var til sýnis völdum hópi, í sérstöku herbergi í fjármálaráðuneytinu, og máttu ekki fara úr þessu herbergi, eða afritast með neinum hætti. Leyndin var svo mikil að aðgangur var háður sérstökum dulkóða.

Hugmyndafræði gagnsæis er að þá verði til, eftirliti fjöldans, sem hefur nú tækifæri til að sjá og fylgjast með.  Stóra spurningin er hinsvegar á allt að vera upp á borði, alls ekkert er háð leynd.  Eins og nærri má geta er allt svona tala eitur í beinum, valdahafa, viðskiptaklíka og glæpamanna.

Meðferð upplýsinga er í dag,  er stórmál, upplýsingar eru völd og peningar. Í fjármálaheiminum, eru til ofurtölvur, sem gefa eiganda sínum upplýsingar, nokkrum míkrósekúndum áður enn aðrir fá þær. Sannarlega verðmæt sekúndubrot.

Þó gagnsæi sé áhugaverð pæling, vegast hér augljóslega á, grundvallar réttindi borgaranna. Réttindi eins og tjáningarfrelsi og friðhelgi einkalífsins.  Hvað skiptir okkur mestu máli vegið á þessar vogaskálar er mat hvers og eins.

Athugasemdir

[Sigurður Þorsteinsson, 21.3.2011 kl. 09:59]

Einn af mikilvægu punktunum í rannsóknarskýrslu Alþingis, var að eftirlit væri ekki til staðar. Það eftirlit var oft ógjörlegt þar sem gagnsæið var ekki til staðar. Það er af og frá að óskað sé eftir gagnrýni  eftir hrun. Það á við í landsmálunum,  á sveitarstjórnarstiginu  og í rekstri fyrirtækjanna.

[Jón Atli Kristjánsson, 21.3.2011 kl. 13:03]

Já það er alveg rétt, það er ekki mikil eftirspurn eftir gangrýni. Flestir taka henni illa, við þekkjum það á eigin skrokki. Það segir einhversstaðar að það eina sem maður geti breytt sé maður sjálfur. Í þeim anda verð ég að skoða það hvort mín gangrýni sé þannig fram sett að hún sé ekki réttlát, ekki jákvæð, ekki uppbyggileg og mögulega særandi. Sé svo er það mjög skiljanlegt að engin taki mikið mark á henni !