Um tryggingu bankainnstæðna.

Það má segja að þjóðin sé orðin „ sérfræðingur"  í innistæðutryggingum eftir alla Icesave umræðuna. Icesave hefur lyft upp á borðið mikilvægi þessara mála fyrir sparifjáreigendur. Umræðan hefur einnig sýnt okkur veikleika þess kerfis sem var og almennt þekkingarleysi, því staðreyndir voru fáum kunnar og flestir í góðri trú. Banki væri traust stofnun, og peningarnir öruggir, svo gekk reksturinn svo glimrandi vel.

Í dag tryggir íslenska ríkið allar innistæður í innlánsstofnunum á Íslandi og hefur gert frá hruni. Flestir eru sammála því að það fyrirkomulag getur ekki haldið áfram endalaust.  Benda má á EES samninginn í því sambandi.

Það er hinsvegar ekki auðvelt fyrir ríkið að koma sér úr þessari stöðu. Allt sem túlka má sem minni trygging gæti haft áhrif á trú fólks á bönkunum og vilja til sparnaðar.

Fyrir Alþingi liggur frumvarp til laga um innstæðutryggingar og tryggingakerfi fyrir fjárfesta, sem lagt var fram á 139. löggjafarþingi 2010-2011.

„  Markmið laga þessara er að veita eigendum innstæðna í innlánsstofnunum og viðskiptavinum fyrirtækja í verðbréfaþjónustu vernd gegn greiðsluerfiðleikum viðkomandi fyrirtækis. Til að unnt sé að veita þá vernd er innlánsstofnunum og fyrirtækjum í verðbréfaþjónustu skylt að greiða iðgjald til Tryggingarsjóðs innstæðueigenda og fjárfesta sem veitir lágmarksvernd samkvæmt lögum þessum."

Ríkisábyrgðin, og önnur afskipti ríkisins,  er göróttur drykkur og hefur víða áhrif á fjármagnsmarkaðinn. Benda má á:

• Hefur áhrif á sparnaðarformið. Sparifjáreigandi á val um marga sparnaðarkosti, sem keppa innbyrðis um hylli hans. Kaup á hlutabréfum er í dag ekki sérlega ofarlega á þeim lista, borið saman við ríkistryggð innlán,
• Á fjármagnsmarkaði eru bæði ríkis - og einkabankar, og ríkið hefur verið að stíga inn í aðrar fjármálastofnanir, eins og sparisjóðina. Rök ríkisins fyrir aðkomu að sparisjóðnum hefur meðal annars verið ábyrgð þess á innstæðum,
• Íbúðalánasjóður er eigna ríkisins á honum er, einn þáttur þessa máls,
• Sú hugmynd að láta banka og aðrar fjármálastofnanir borga fyrir ríkisábyrgðina, meðan það kerfi gildir, hlýtur að vera mjög fýsileg.

Þegar bráðavandinn hefur verið leystur og eldar slökktir kemur að því að móta þarf heilbrigðar leikreglur fjármálakerfisins.

• Það er of stórt, of dýrt, og í augljósum ímyndar og tilvistarvanda, eftir hrunið.
• Stórar pólitískar spurningar snúa að hlut ríkisins í nýju kerfi. Þar takast á sjónarmið einka - og ríkisrekstrar.

 

Athugasemdir

[Bjarne Örn Hansen (IP-tala skráð) 18.3.2011 kl. 16:11]

Ríkið verður að standa að baki innlána, það er of auðvelt fyrir banka að lána út og velta fé innlánseigenda.  Innlánseigandi, setur inn sitt fé með tryggingu í huga, ekki með "áhættu" í huga.  Kaupandi á verðbréfum, kaupir slíkt með áhættu í huga.  Það sem hér skerst á, er að í mörgum löndum hafa kaupendur verðbréfa fengið tap sitt greitt, en innlánseigendur einungis fengið hluta inneigna sinna.  Annars staðar, hefur ríkistrygging verið notuð til að "fleyta upp" verðbréfum.

Hér er um spillingu að ræða, það er innlánseigandann sem þarf að tryggja.  Án innlána, virkar ekki Kapitalíska kerfið, og það sem nú er að ske er stærsta aðsókn að kapitalíska kerfi hins vestræna heims.  Þetta hefur stærri og meiri þýðingu, fyrir framtíð þjóðarinnar, en menn geta mögulega gert sér grein fyrir.  Breitingar eiga sér stað, ekki bara í fjármagnsheiminum, heldur einnig í lífi einstaklinga sem þýðir minni möguleiki á frjálsri atvinnu.  Þetta byrjaði með falli tákns heims verzlunar, og virðist sem fall frjálsrar verzlunar ætlar að fylgja í kjölfarið, ásamt falli einstaklingshyggjunnar og frjáls markaðar.

Einka- og ríkisrekstur þarf ekki að stangast á, en stundum verður ríkisrekstur stjórnarform skipulagðar hópstarfsemi aðila, sem vinna að því að tryggja eigin hag.  Til að tryggja eigin hag, og einkarekstur, eins og OPEC er dæmi um.  Verður til aðför að einstaklingshyggjunni sem brýtur gegn þörf samsteypunnar.  Samsteypan verður síðan til þess að binda endi á frjálsa verzlun og samkeppni, því það er ekki í hag samsteypunnar að til sé samkeppni.

Það þarf að tryggja leikreglurnar, með því að tryggja hlutleysi og einstaklinghyggju í samfélaginu.

[Sigurður Þorsteinsson, 18.3.2011 kl. 17:45]

Takk fyrir þetta fframlag í umræðuna, sem er þörf.

[Gunnar Waage, 19.3.2011 kl. 03:18]

Frumvarp um nýtt innistæðutryggingakerfi fyrir EES lönd kveður á um hækkun á innistæðutrygginum upp í 100.000 Evrur fyrir hvern reikning. Einnig er ríkið gert ábyrgt fyrir rekstri innistæðutryggingasjóðsins og að má því í raun tala um ríkisábyrgð á innistæðum.

Það er síðan ljóst að hugmyndin á bak við innistæðutryggingakerfi EES virkar ekki fyrir svo lítið hagkerfi með svo fáa banka. Nýja frumvarpið breytir engu með það.annig að það er erfitt að sjá hvernig hægt er að hleypa þessum áformum stjórnvalda í gegn um þingið.

Kosturinn við EES umfram aðild að ESB felst í því að upptaka og gangsetning á tilskipunum sambandsins er ekki sjálfvirk. Innleiða þarf tilskipannir með samningi í hverju tilfelli fyrir sig.

Þetta þýðir að það skiptir ákaflega miklu máli að frumvarpið verði ekki afgreitt nema með mjög sterkum fyrirvörum, raunar svo afgerandi fyrirvörum að tryggingasjóðskerfið sé að engu orðið.

Íslendingar geta ekki notað þetta kerfi og var raunar bent á þetta í ákæru gegn Geir H. Haarde, að alþingi hefði án neinnar fyrirhyggju innleitt tilskipannir sambandsins. Þar var átt við innistæðutryggingakerfið sem er þannig í sniðum að iðgjöldin sem Íslensku bankarnir greiða, gætu aldrei komist nálægt því að bjarga einu sinni hálfum banka.

Þetta lagafrumvarp r því vandamál.