Krafa um að bankarnir selji fyrirtæki, sem þeir hafa yfirtekið

Bankarnir eru nú í óða önn að endurskipuleggja fjárhag fyrirtækja í viðskiptum við þá.  Í ákveðnum tilfellum eignast þeir hlut í fyrirtækjunum og í sumum tilvikum ráðandi hlut.

Bankarnir færa svo þessa eignarhluti yfir í eignarhaldsfélög sem þeir eiga og stjórna.  Þeir virka því sem hver annar fjárfestir, eiga menn í stjórnum fyrirtækjanna allt eftir eignarhlut sínum.

Vinnureglur bankanna í þessum málum byggja á samræmdum reglum þeirra og stjórnvalda, eftir því sem við verður komið.  Þannig er einfalt módel:  ( allar skuldir í bankanum )

• Fyrirtækið metið m.v. sjóðstreymisaðferð,
• Skuldþol fyrirtækisins ákveðið,
• Mismunur matsverðs og skuldþols, breytt í 3ja ára skammtímalán með einum gjalddaga, og lágum vöxtum ( 2% )
• Mismunur skuldþols + samtímaláns - heildarfjárhæð skulda í bankanum afskrifað,
• Eignarhald samkomulag milli fyrri eigenda og bankans.

Fyrirtæki sem hefur farið í gegnum svona meðferð, er fyllilega rekstrarhæft. Fari hagur þess batnandi næstu 3 ár, vegna bætts efnahagsástands, eða góðs reksturs, getur það mögulega greitt skammtímalánið að hluta eða fullu. Bankinn nýtur þá uppsveiflunnar með þessum hætti.  Sé ekki hægt að greiða neitt af skammtímaláninu eftir 3 ár, þarf að endursemja, mögulega hluti afskrifaður

Allt er þetta heldur sanngjarnt á pappírunum, en hefur líka aðrar hliðar:

• Eignist bankarnir mörg fyrirtæki, jafnvel í sömu grein, raskast augljóslega samkeppnistaða í greininni. Hver getur keppt við banka. Bókabúðarekstur í Reykjavík er nýlegt og umtalað dæmi um þetta,
• Ef bankarnir eignast mörg fyrirtæki í sömu grein öðlast þeir ráðandi stöðu í greininni, munu þeir láta fyrirtæki sín keppa sín á milli, eða verður til einokun. Augljóslega slæm staða fyrir neytendur,
• Hagkerfið var á yfirsnúning fyrir hrun. Tökum dæmi:
  • Veltan í kerfinu var m.v. eðlilegt ástand              130%
  • Velta eftir hrun, mikill samdráttur ( staðan í dag ) 90%
  • Velta m.v. eðlilegt ástand eftir 3-4 ár                  100%

Þessi mynd gæti vel átt við um ýmsar greinar t.d. byggingariðnað og tengda starfsemi.

Það er ljóst  að m.v. stöðuna í dag er ekki þörf fyrir þann fjölda  fyrirtækja sem til var í uppsveiflunni.  Þeim er einfaldlega ofaukið. Hvað gerist,  fara þau þá á hausinn eða munu bankarnir sitja upp með þessi fyrirtæki, og reyna að selja þau á yfirmettaðan markað.

Staða bankanna og markmið eru ljós. Þeir ætla að endurheimta eins mikið af útistandandi lánum sínum og þeir geta. Sú samvinna sem að við sem ráðgjafar höfum haft við bankana hefur verið til fyrirmyndar. Innan þeirra er gott fólk sem vinnur sína vinnu af mikilli fagmennsku.

Hinsvegar eru aðrar hliðar á þessu máli sem hér hefur verið bent á það er samkeppnisstaðan á markaði.  Til eru viðmiðunarreglur um að bankarnir selji hluti sína sem fyrst. Margt bendir til að þeir ætli sér það ekki.  Þegar fyrirtækin eru einu sinni komin inn í eignarhaldsfélög bankanna er hætta á að þau festist þar. Stjórnendur eignarhaldsfélaganna öðlast völd og áhrif, sem þeir vilja ekki missa. Samtök atvinnulífsins og stjórnvöld ættu að taka þessi mál föstum tökum.  Skylda á bankana til að selja hluti sína í fyrirtækjum innan 12-18 mánaða.