Fagur er fiskur í sjó...

Fyrir þá sem fylgjast með sjávarútvegsmálum eru tveir skólar sem takast á í fiskifræðinni:

• 1. Skóli Hafró, stofnstærðarmælingar og að byggja upp hrygningarstofninn, fleiri kindur á fjalli, fleiri lömb,
• 2. Hinn skólinn, líffræði, vistfræði, fæðuframboð í hafinu stjórnar stofnstærðinni, ef kindurnar á fjalli hafa ekkert að éta er eins gott að slátra þeim strax.

Það er skóli númer 1 sem er stefnan.  Stefna sem að því séð verður nýtur víðtæks stuðnings í sjávarútveginum, og vísindasamfélaginu, alla vega ráðandi hluta þess. Fylgjendur þessarar stefnu hafa nú eftir langa bið fengið, jákvæðar fréttir um styrkingu þorsksstofnsins. 

Hagrænn mismunur þessara tveggja leið er gífurlegur.  Ef forsvarsmenn leiðar 2 hafa rétt fyrir sér, er ár hvert miklum verðmætu kastaða á glæ.

Ljóst er að ráðamenn vilja ekki taka áhættu á leið 2, að finna það út hvort þessi leið virkar eða ekki.  Ástæðan er augljós:

• Það væri að ganga gegn vísindalegri þekkingu, leiðandi stofnunar á Íslandi á þessu sviði,
• Ef tilraunin mistækist, gæti tekið 10-20 ár að byggja stofninn upp aftur, algert hrun gæti verið mögulegt,
• Pólitísk áhætt væri mikil, meiri líkur á því að vera skúrkur en hetja og hvers vegna taka þá áhættu.

Það er hinsvegar jafn ljóst að þeir hagsmunir sem hér eru í húfi kalla á „ bestu" svör :

• Uppbygging þorskstofnsins er saga mikilla vonbrigða. Nýjustu fréttir eru hinsvegar jákvæðar,
• Sögulegar staðreyndir benda til þess að okkar „ bestu vísindi „ séu mögulega ekki óskeikul,
• Sjómenn eru sannfærðir um að meira er af fiski í sjónum, en vísindamenn telja. Eitthvað sé bogið við kerfið og mælingarnar,
• Sannfærandi rök og andstaða við ríkjandi sjónarmið, vera ekki auðveldlega sniðgengin,

Hvaða leið er þá fær?  Auðveldast leiðin er að gera ekkert. Þetta er tæknilegt          ( vísindalegt ) deilumál.  Við höfum margoft rætt þetta og ráðmenn verða að taka af skarið, við setjum traust okkar á Hafró !  Þetta er í stórum dráttum staðan í dag.

Mögulega finnst fólki í sjávarútvegi einnig brýnna að slá skjaldborg um núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi, en að eyða púðri og mögulega peningum í þessi deilumál.

Hvaða leiðir og úrræði koma þá mögulega til greina:

• Fyrst verður að segja að vísindalegar deilur eru af hinu góða. Umræðan heldur öllum á tánum. Það er í gangi lifandi umræða og stór hópur tekur þátt í henni með einum og öðrum hætti,
• Byggjum upp kerfi endurskoðunar á vinnu Hafró. ( second opinion ) Fáum aðra sérfræðinga, innlenda eða erlenda til að vinna þetta álit. Ekki alveg ný leið eða ný umræða. Það sem gert hefur verið hefur ef eitthvað stutt Hafró. Gagnrýni á það sem gert hefur verið byggir á rökum eins og að í þessum bransa séu klíkur, þar sem menn styðji hver annan - þöggun.
• Látum „ alla þessa vísindamenn „ sem deila takast á um málið, þeir verða að klára þessa umræðu. Þetta hefur verið reynt nokkrum sinnum, niðurstaðan stál í stál.

Niðurstaða þessara hugleiðinga er sú, að á með ráðmenn í íslenskum sjávarútvegi eru sáttir við núverandi vinnubrögð breytist ekkert. Þetta verður árvisst tuð,  m.a. vegna þess að engin „ öruggari „ leið er sjáanleg.  Alvöru, second opinion, eða ný leið verðu nefnilega aldrei til nema vilji og peningar séu til að skoða hana í alvöru. Það má samt ekki gleymast að hér eru miklir peningar og hagsmunir í húfi.

Athugasemdir

[Halldór Jónsson, 7.1.2011 kl. 00:02]

Afnemum kvótann tímabundið í tilraunaskyni í 1-2 ár. Frjálsar veiðar en stýring svæða og skipa. Engin ný skip.

Tökum stöðuna aftur eftir tímabilið. Ef ekkert hefur breyst getum við horfið aftur til núllpunktsins.

[Jón Atli Kristjánsson, 7.1.2011 kl. 14:52]

Ég er nú þeirrar skoðunar að við eigum ekki að fara í neinar kollsteypur með þessa mikilvægu grein. Að sjálfsögðum rammasta íhaldsmennska.

Vil heldur spyrja að því hvað þeir vilja gera til breytinga, sem vinna í þessari grein. Þegar umræða hefst um sjávarútveg er það sáluhjálpar atriði að LÍÚ komi það hvergi nærri, en þessir menn vinna nú við þetta.  Pólitíkusar telja sig  rétt borna til að hafa allt vit á þessum málum.

Minnist ummæla varaformanns sjávarútvegsvegsnefndar þingsins, þegar endurskoðunarnefnd Guðbjarts, hafði skilað álit, og deilur um það hófust.  Nú er ástæða fyrir okkur að taka málið yfir og veita því pólitíska forystu sagði hún.  Þetta var þá ekki lengur spurning um " besta " skipulag atvinnugreinar heldur pólitík.

[Sigurður Þorsteinsson, 9.1.2011 kl. 09:34]

Þessi umræða er of sjaldan tekin. Það skortir gagnrýna faglega umræðu um fiskveiðar. Það er t.d.  í hæsta máti óeðlilegt að Hafrannsóknarstofnun sé höfð í sama húsi og sjávarútvegsráðuneytið. Hluta stofnunarinnar þarf að flytja út á land.

[Jón Atli Kristjánsson, 9.1.2011 kl. 15:13]

Í mörg ár hefur verið reynt að byggja upp alvöru fyrirtæki í sjávarútvegi. Fyrirtæki sem hefðu þá arðsemi að þau geti laðað til sín áhættufjármagn fyrirtæki sem væru skráð á markað, fyrirtæki sem gætu fjárfest og endurnýjað sig.  Það mætti fara yfir þetta í löngu máli.

Ríkisstjórnin og sérstaklega Samfylking vilja auka áhrif stjórnmálamanna í öllu er varðar greinina. Auðvitað er þetta ekki sett svona upp. Þetta er klætt í þann búning að stjórnmálamennirnir séu að hugsa um vilja þjóðarinnar og séu sérstakir umbjóðendur hennar. Þegar stjórnmálamenn tala svona er ástæða til að passa sig. Ég er ekki viss um þeirra réttlæti, og geld mikinn varhug við þeirra umhyggju í þessu máli  fyrir okkur hag - þjóðarinnar. Reynslan kennir okkur að þeir munu hugsa um vini sína og hagsmuni sína og þeirra.

Núverandi kerfi er ekki fullkomið og því má breyta. Það verður að gerast í sátt við þá sem í þessari grein vinna. Þjóðin á í dag þessa auðlind, hvað sem hver segir. Hún er henni einskis virði, nema fiskur sé dregin úr sjó.  Það gera útgerðar og sjómenn. Báðir málsaðilar þurfa á hinum að halda.

Auðlindagjald í sjávarútvegi er áhugaverð fræðileg pæling. Vel kunn hagfræðingum. Það hefur ekki tekist að útfæra þessa teoríu af nokkru viti. Þegar " sátt " varð að taka upp auðlindagjald hættu menn.  Gáfust upp fyrir útfærslunni, aðeins var breytt um nafn á fyrri gjaldtöku.  Hvers vegna, svarið er, það er einfaldlega ekki hægt að útfæra þessa teoríu svo vit sé í, í raunveruleikanum.